balenbamban@gmail.com

balenbamban@gmail.com

BALIKATAN Program

Tuesday, March 9, 2010

BALEN BAMBAN NGENI

MENGASAGSAG A BALEN
A HEARTLESS BALEN


Since the onslaught of Bunduk Pinatubu’s lahar, this town of Bamban lost its heart. The town was divided economically and politically. The municipio was transferred in two remote sites away from the natural fermentation of people.

Ing balen milako ya ‘kabalenan’. Katunayan, mengayna yang tutu ing matwang palengki niting matwang kabalenan (San Nicolas), kabang ing palengki ning Dapdap e bitasang megamit mula pa anyang lumipat la ring tau kng resettlement keti. Ing metung naman na mitalakad kng dating iskwela ning Anupul e ya pa bitasang mibuklat kng publiku. Nanupata, dakal a pigastusan ban mitalakad la reti dng mengasayang mu at minta kng alang nanu.

BALEN A MAWAWALA
UNDEFINED SOCIO-POLITICAL TERRITORY


Malambat nang panawun mula anyang maumpisa ya ing pekamumunang modern resettlement project keti bangsa. Iti ing Sacobia Development Project kanita pang panawun ning Frist Lady Imelda Marcos. Masanting a umpisa dapot ngeni nukarin ya? This area is now in deep squabble – ing Balen Mabalacat at Clark Freeport Zone mag-claim yang dake kaniti kayabe dng aliwa pang baryu at sityu na sakup ning balen. Kng dane ning Capas naman, dng ‘matwang baryu’ ning Balen Bamban makanyan la naman mengaigut kng kasiping nang balen. Nanung malilyari?

Kasalungsungan, dakal mu naman karing pakatuknang karing resettlement areas anti kng Dapdap dng e tau keti. Ing newly reclaimed areas kng dane ning dating Lourdes, Banaba etc. dakal noman dng mirinan gabun dng e tau keti. Dng dating manuknangan keti bayu ing pamanyalanta ning bulkan, makanyan nomang ala nang balikan.
Metung kng masalang kabapustan ing alang malino at eksaktung sukad ning land area at definitve socio-political boundary. Bage na maulaga ban apamalino ya ing ustung pamag-budget ning municipio.

PASYALAN A E MIDADALANAN
UNSEEN & OVERSEEN TOURIST POTENTIALS


Nanung prublema? Atin yang national highway ing balen, atin yang mangasanting a lugal pasyalan at marangle dapot alang makibalu kng legwan at kayapan nang iti.

Panawun na pa ning pistaym, kabalitan ne kanita karing mangasanting nang pasyalan ing balen. Katunayan, metung ya karing minunang atin azucarera kayabe ning Azucarera ning Tarlac at Pasudeco ning San Fernando. Dakal ya ilug a mangalinis, modern resorts, karinderya at restorant a magtindang manganyaman a pamangan. Iti ing peka-hinterland ning Clark Air Base kanita na pagmulalan da ring Amerikanu at turista kanita.

Before Razon’s Halo-halo of Guagua and Kabigting’s and Jurado’s of Arayat became hit in Pampanga and Manila, this town already has this famous summer concoction - offered by sidepark carinderias a pakapatulug kng dating Lugay Park. This together with a ‘pilgrim’ to Apung Lourdes Grotto, an adventure visit to several Japanese tunnels, music jamming from fashionable jukeboxes, and a minindal of pansit luglug with ice cold softdrinks complete a worthwhile visit of flocking tourists and visitors that time.

In fact, several natural and historical spots are still here, waiting to be seen, explored and tap for future tourism-based livelihood. Nananu ta pa?

KABYAYAN A MAYAP BIAYAN
LIVELIHOOD ON THE HOOD


Among the many reasons why Bamban slugged out, is its few and little-hoped human resources. Lalu na anyang panawung ning Pinatubu, mitulak lang mamaglako dng dakal, menintun kapanintunan kng lwal ning balen. Dakal la ring memanasensu kng lwal, at matumal naman ing bie keti balen.

Ing dating manimuna kng aske ning komersyu, pamananaman at dakal pa anti namung parti ning milabas a kwentu ning balen.

To date, the towns of Porac, Bacolor and even Mabalacat sourced large amount of their income out of quarry activities. Bamban in the past is one of the leading destinations of quarry truckers. Nung kapilan merakal ing balas, makanyan yang lalung megkasakit at mengaramalas.

Capas and Mabalacat flank the northern and southern end of this town. These two towns were elevated immediately into 1st class municipalities after Pinatubu – iti dala na ning matalik dang pamanasensu, and are now gearing toward cityhood status. Ing balen tamu, na dalan-dalanan na ning national highway a pakadugtung at pakalibutad kareting adwang balen, melakwan neng palak a kabilyan. Dng memalen, manulu na la wawa kng kabang lalawe la reti kng panyulung a tatamasan dng memalen ning Capas, Concepcion, ning Mabalacat, Porac at Botolan – dng limang balen a kasiping ning Bamban.

DALAN NING DANGALAN
STRONG IDENTITY A HIGHWAY TO SOCIO-ECONOMIC DEVELOPMENT


Makalungkut isipan na kng kekaba-kaba ning panawun a delanan ning balen, bigla man o ali makanini nemu wari bili iti?
“ah ing Bamban!? tabalu…tsk tsk.. ene yata tagana masensu iti…” this is only one of the many ordinary and disturbing surrender of our memalen. Makalungkut ne po?

Lalung makalungkut nung sakali, nung kng kerakal-dakal ming tatagal at kakandidatu ngeni, sana kayabe no man kareti dng mangayap, mangatinu, mapagmasabal, maka-tau, matakut kng Dios at dng tune mamuntukan para kng panyulung ning balen.

Sana akit tala dng tutung masilbing kasangkapan, para mibalik la tiwala dng keraklan da ring tau keti. Dng tau na mayap mangipakit kng tutung pamangubyernu at karing sara-sariling gelingan dng balang metung kekatamu.

No comments:

Post a Comment